Osoby stawiające swoje pierwsze kroki na giełdzie często czują się zagubione, ponieważ nie rozumieją wszystkich mechanizmów rządzących rynkami finansowymi. Największą zagadkę stanowią dla nich ruchy cen akcji lub innych walorów, które bez wyraźnej przyczyny rosną lub spadają, a ruchy te bywają niezwykle dynamiczne i często niespodziewane. Zrozumienie tych mechanizmów wymaga zaznajomienia się z takimi pojęciami jak popyt i podaż, które są najważniejszymi siłami na wszystkich rynkach i giełdach.
Czym jest popyt i podaż?
Z pojęciami popytu i podaży spotkał się chyba każdy, jednak nie wszyscy wiedzą dokładnie, co one oznaczają. Ogólnie popyt rozumiany jest jako zainteresowanie danym dobrem (towarem, usługą, walorem), a podaż jako ich ilość oferowana w danym momencie na rynku. W ujęciu ekonomiczno-finansowym definicja obu słów jest nieco szersza.
– Popyt – jest to funkcyjna zależność między ceną danego dobra a jego ilością, którą chcą kupić nabywcy. Konkretna wielkość popytu mówi więc, ile danego dobra są skłonni nabyć konsumenci przy danej cenie.
– Podaż – jest to po prostu ilość danego dobra oferowana na rynku w relacji do jego ceny.
Zarówno popyt, jak i podaż są prezentowane na wykresach w formie prostych funkcji liniowych, gdzie na osi X zaznaczona jest ilość dobra, a osi Y jego cena. Funkcja popytu jest malejąca, ponieważ wraz ze spadkiem ceny danego dobra rośnie zainteresowanie nim kupujących.
Z kolei krzywa podaży jest rosnąca, ale należy odczytywać ją nieco inaczej: przesunięcie całej krzywej w lewo będzie oznaczało spadek podaży danego dobra i jednoczesny wzrost jego ceny.
Opisane tutaj mechanizmy nazywane są prawem popytu i podaży.
Prawo popytu i prawo podaży na giełdzie
Ogólne definicje popytu i podaży mogą wydawać się nieco abstrakcyjne w kontekście rynków finansowych, jednak jak się okazuje, mają one fundamentalne znaczenie. Pomagają bowiem zrozumieć mechanizmy związane ze zmianą cen akcji lub innych instrumentów finansowych, które w skrócie można przedstawić następująco:
– ceny waloru rosną, gdy rośnie na niego popyt (gdy na rynku jest więcej kupujących niż sprzedających),
– ceny waloru spadają, gdy popyt na niego spada (gdy na rynku jest więcej sprzedających niż kupujących),
– ceny waloru rosną, jeśli jego ilość spada na rynku,
– ceny waloru spadają, jeśli rośnie jego ilość na rynku.
Dwa pierwsze mechanizmy związane są z popytem, a dwa ostatnie z podażą. Są one uniwersalne, bo dotyczą w zasadzie każdego rynku. Wyobraźmy sobie na przykład, że w sklepach pojawia się nowa odmiana pysznych jabłek – zainteresowanie nimi prawdopodobnie będzie duże, dlatego cena owoców będzie dość wysoka. Wynika to z prostej przyczyny: przy określonej liczbie jabłek (podaży), nie wystarczy ich dla wszystkich zainteresowanych – kupią je więc wyłącznie te osoby, które będą skłonne zapłacić wyższą cenę. Z kolei wyjątkowy urodzaj jabłek spowoduje, że na rynku będzie tak duża ilość owoców, że aby je sprzedać, sadownicy będą musieli obniżyć cenę.
Dokładnie tak samo wygląda to na rynkach finansowych. Jeśli przykładowo zostaną ogłoszone świetne wskaźniki gospodarcze ze strefy euro, można przypuszczać, że umocnieniu ulegnie waluta euro, ponieważ wzrośnie na nią popyt. To dobra okazja, by zająć pozycję długą (buy). Z kolei kiepskie wyniki kwartalne spółki X mogą zniechęcić inwestorów do utrzymywania jej akcji – dojdzie więc do ich sprzedaży, a więc także spadku ich cen.
Oferty kupna i sprzedaży, czyli skąd się bierze wykres cenowy na giełdzie
Warto mieć świadomość, że na giełdzie nieustannie składane są zlecenia kupna i sprzedaży danego waloru, które z kolei mają wpływ na jego cenę. Są one skrupulatnie odnotowywane w systemie komputerowym giełdy w postaci tzw. arkusza zleceń. Po lewej stronie zazwyczaj znajduje się lista ofert kupna, po prawej lista ofert sprzedaży np. akcji. Różnica między ofertami po obu stronach arkusza nazywana jest spreadem. Dane liczbowe z tego zestawienia służą do sporządzania wykresu giełdowego. Świetnie jest to wytłumaczone na tej stronie: www.madtrader.pl/mechanika-rynku-prawo-popytu-podazy-arkusz-zlecen. Autor serwisu jest inwestorem, który prostym językiem wyjaśnia zawiłe terminy oraz mechanikę rynków, by pomóc początkującym traderom odnaleźć się na giełdzie. W temacie popytu i podaży przedstawia on dokładnie w sposób graficzny mechanizm tworzenia się świec japońskich na wykresie w wyniku składania kolejnych ofert kupna i sprzedaży danego waloru. Warto się z nim zapoznać, ponieważ jest to doskonały punkt wyjścia do nauki przeprowadzania analizy technicznej wykresów.
Popyt i podaż to kluczowe czynniki kształtujące poziom cen na rynkach finansowych, dlatego od ich zrozumienia powinno się rozpocząć edukację giełdową, najlepiej w połączeniu z zapoznaniem się z rodzajami wykresów stosowanych do prezentacji zmian cen instrumentów. Warto też wiedzieć, że prawo popytu i podaży jest podstawą wielu metod analitycznych – przykładem jest choćby analiza Price Action, która opiera się na obserwacji ruchów cen na wykresie, czy też analiza wolumenowa skupiająca się na obserwacji aktywności inwestorów w danym przedziale czasowym i generowanych przez nich obrotach.
