Coraz częściej przyłapujesz się na myśli, że Twoja praca nie daje Ci żadnej satysfakcji? Po kilku latach w tej samej firmie nadal nie zbliżyłeś się do upragnionych zarobków i awansu? A może właśnie otrzymałeś wypowiedzenie i zastanawiasz się, co dalej? Wbrew pozorom, każdy moment na planowanie kariery jest dobry. Nie musisz być maturzystą ani świeżo upieczonym absolwentem uczelni wyższej. Masz prawo do radykalnych zmian bez względu na wiek, staż pracy czy wykształcenie! Ale jak zaplanować karierę zawodową od nowa? A może lepiej „iść na żywioł”?
Po co planować swój rozwój zawodowy?
Oczywiście nie musisz mieć żadnego planu. Możesz wybrać studia, które akurat interesują Cię w danej chwili. Możesz zdawać na uczelnię zlokalizowaną najbliżej Twojego miejsca zamieszkania. Nie musisz brać pod uwagę rankingów ani preferencji pracodawców – wszak poradzisz sobie na rynku pracy niezależnie od branży czy kwalifikacji. Ale czy na pewno nie chcesz zaplanować swojej kariery?
Kiepska uczelnia może sprawić, że na tle konkurencji wypadniesz zbyt blado, aby dostać angaż w prestiżowej firmie. Wybranie ciekawego, lecz kompletnie nieprzydatnego kierunku może skutkować wieloletnim bezrobociem albo byle-jaką pracą, która nie ma nic wspólnego z wyuczonym zawodem. Jeśli nie wiesz, jak zaplanować karierę zawodową, możesz utknąć w znienawidzonej branży, która nie przyniesie Ci ani satysfakcji, ani wymarzonych zarobków. Obudzisz się jako czterdziestolatek, który czuje się zbyt „stary” na zmianę zawodu, a jednocześnie zbyt zmęczony na kontynuowanie obecnego stanu rzeczy.
Planowanie kariery zawodowej krok po kroku
Oczywiście planowanie kariery najlepiej zacząć jeszcze w szkole średniej. To właśnie wtedy podejmujesz pierwsze „dorosłe” decyzje. Już teraz musisz zastanowić się, co chcesz robić za 5, 10 i 15 lat. Wprawdzie życie z pewnością zweryfikuje Twoje plany, jednak pewnych sytuacji i tak nie jesteś w stanie przewidzieć. Póki co możesz jedynie stwierdzić, czy chcesz uczyć się dalej, czy wolisz zdobywać doświadczenie zawodowe. Studia to nie jedyny możliwy kierunek – możesz wyjechać za granicę do pracy, możesz mieć własną działalność gospodarczą, możesz odłożyć karierę na później i zdecydować się na założenie rodziny. Wybierasz studia? To świetnie, ale weźmiesz udział w rekrutacji, zadaj sobie kilka pytań:
- czy wybrana dziedzina choć trochę mnie interesuje?
- czy kierunek jest perspektywiczny?
- które uczelnie preferują pracodawcy?
- czy kierunek nie jest zbyt oblegany/niszowy?
- czy uczelnia nie „produkuje” zbyt wielu bezrobotnych?
- czy w moim regionie znajdę pracę w wyuczonym zawodzie?
Jesteś w trakcie studiów, ale masz wrażenie, że tracisz czas i wolałbyś robić coś zupełnie innego? W takim razie nie wahaj się – to ostatni moment na zmianę studiów czy wybór innej drogi zawodowej. Planowanie kariery często wymaga korekty i dostosowania kolejnego kroku do zmieniających się warunków czy osobistych preferencji.
No dobrze, ale jak zaplanować karierę zawodową po studiach? Cóż, teraz masz nieco ograniczone pole manewru, a zarazem ułatwione zadanie. Poświęć przynajmniej jeden dzień na wyznaczenie sobie konkretnych celów. Odłóż pisanie CV czy przeglądanie ofert pracy na później. Weź kartkę i długopis, a następnie wypisz:
- wszystkie miejsca pracy związane z Twoim zawodem (możesz posiłkować się stronami internetowymi z opisami zawodów i kierunków studiów)
- Twoje cele zawodowe (własna firma, stanowisko kierownicze, praca na kontrakcie zagranicznym, zarabianie 5-cyfrowych kwot, itp.)
- czas, w którym chcesz osiągnąć swój cel (np. najbliższe 5, 10 lat)
- środki, które pomogą Ci w rozwoju kariery (np. studia podyplomowe, kursy, kontakty biznesowe, własna strona internetowa, zaplecze finansowe)
- warunki, których wymaga Twoja wymarzona posada (kilkuletnie doświadczenie w branży, umiejętności sprzedażowe, prawo jazdy kat. C, itp.)
- Twoje kompetencje twarde (biegłe władanie językiem obcym, osiągnięcia branżowe, znajomość programów komputerowych, itp.).
Na podstawie tych informacji będziesz lepiej wiedzieć, jak zaplanować karierę zawodową – gdzie złożyć CV, na co przeznaczyć czas i fundusze, nad jakimi aspektami musisz popracować. Im bardziej szczegółową strategię opracujesz, tym łatwiej podejmiesz kolejne decyzje związane ze ścieżką kariery.
Dlaczego planowanie kariery zawodowej nie zawsze się udaje?
Plany swoją drogą, a życie swoją. Aby uniknąć rozczarowań, musisz wziąć pod uwagę także „nieoczekiwane zwroty akcji”. Dobry plan działania musi uwzględnić także nieprzewidziane zdarzenia, które czasami będą wymagały jedynie drobnej korekty, innym razem całkowitej zmiany postępowania. Jakie sytuacje mogą spowolnić Twoją karierę? Oto kilka przykładów z życia:
- choroba (własna lub bliskiej osoby),
- założenie rodziny,
- utrata pracy (np. wskutek upadku firmy),
- mobbing,
- duża konkurencja na lokalnym rynku,
- problemy finansowe,
- konieczność zaciągnięcia kredytu,
- ogólnokrajowy kryzys gospodarczy,
- nasycenie rynku absolwentami Twojego kierunku.
Następnie zastanów się, jak zaplanować karierę zawodową według alternatywnego scenariusza. Przykładowo, po ukończeniu studiów okazuje się, że w Twojej okolicy nie ma zapotrzebowania na pracowników z Twoim wykształceniem. W obliczu tej sytuacji masz kilka rozwiązań: wyjedziesz do większego miasta, będziesz pracować zdalnie jako wolny strzelec, założysz własną firmę i wypełnisz rynkową niszę, zmienisz branżę na pokrewną. W planowaniu kariery zawodowej bardzo ważna jest elastyczność, dzięki której dostosujesz się do zmian na rynku pracy i niesprzyjających warunków.
