Każdy pracownik zatrudniony na umowę o pracę zobowiązany jest do wykonywania badań lekarskich, które potwierdzą (lub wykluczą) jego zdolność do wykonywania obowiązków na danym stanowisku. Oczywiście nie każdy pracownik będzie poddany jednakowym badaniom – ich zakres zależy od zawodu oraz czynników towarzyszących środowisku pracy. Innym badań będzie wymagała sekretarka czy księgowa, innych budowlaniec czy elektryk. W tym wpisie sprawdzamy, jakie badania wstępne do pracy obowiązują świeżo zatrudnionych pracowników oraz odpowiadamy na inne ważne pytania.
Kto musi wykonać wstępne badania lekarskie do pracy?
Według Kodeksu pracy każdy nowo przyjęty pracownik musi poddać się badaniu lekarskiemu – oczywiście przepisy dotyczą osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Badanie musi być przeprowadzone jeszcze przed podjęciem pracy, gdyż może się okazać, że zdrowie pracownika nie pozwala na wykonywanie powierzonych obowiązków. Wstępne badanie lekarskie muszą wykonać nawet te osoby, które będą zatrudnione na tym samym stanowisku, ale u nowego pracodawcy – tak więc każda zmiana pracy wiąże się z koniecznością przeprowadzenia aktualnych badań. Wyjątkowo badaniom wstępnym nie muszą się poddawać osoby, z którymi pracodawca odnowił umowę o pracę – o ile będą zajmowały to samo stanowisko i od zakończenia poprzedniej umowy nie upłynął termin 1 miesiąca.
Na czym polegają wstępne badania lekarskie?
Do wykonania badań wstępnych potrzebne jest skierowanie – pracownik powinien otrzymać je od pracodawcy. W dokumencie pracodawca musi wykazać czynniki środowiska pracy, czyli potencjalne zagrożenia wynikające z obejmowanego stanowiska, np. hałas, praca na wysokościach, praca przy komputerze, zapylenie, kontakt z substancjami szkodliwymi, jazda samochodem, praca zmianowa. Na tej podstawie lekarz medycyny pracy określa zakres, jaki będą miały badania wstępne do pracy. Jakie badania wykonuje się na dane stanowisko? To zależy. Oprócz podstawowych badań laboratoryjnych (morfologia, OB, analiza moczu), lekarz może zalecić badanie okulistyczne, badanie laryngologiczne, pomiar glukozy, spirometrię, badanie neurologiczne i inne.
Na podstawie wyników badań lekarz medycyny pracy wydaje zaświadczenie o zdolności lub niezdolności do pracy na wskazanym stanowisku, które następnie należy przekazać pracodawcy. Dokument potwierdzający zdolność powinien zawierać datę wykonania kolejnych badań – tym razem okresowych. Co ważne, koszty wstępnych badań do pracy ponosi pracodawca. Jeśli zakład pracy nie zawarł umowy z żadnym ośrodkiem medycznym, pracownik może wykonać badania w dowolnej placówce medycyny pracy – jednak w tym przypadku pracownik najpierw płaci z własnej kieszeni, a dopiero później może domagać się zwrotu kosztów od pracodawcy na podstawie rachunku.
Jakie badania wstępne do pracy należy wykonać?
Jak już wspomnieliśmy, o zakresie badań wstępnych decyduje lekarz medycyny pracy na podstawie zagrożeń wskazanych przez pracodawcę. Najbardziej podstawowe badania obejmują wywiad lekarski, zwykłe badanie fizykalne (osłuchanie pacjenta, sprawdzenie wzrostu/wagi), analizę laboratoryjną próbek krwi i moczu, ewentualnie pomiar glukozy. W zależności od czynnika środowiska pracy lekarz może zalecić:
- spirometrię – praca w zapyleniu
- RTG klatki piersiowej – praca w zapyleniu
- badanie laryngologiczne, audiogram – praca w hałasie, wśród maszyn w ruchu
- badanie okulistyczne – praca wśród maszyn w ruchu, na komputerze
- badanie neurologiczne – praca wśród maszyn w ruchu, na wysokościach pow. 3 m
- próby wątrobowe, bilirubina – praca w placówce medycznej
- badanie wrażliwości na olśnienie i widzenia po zmierzchu – praca na stanowisku kierowcy
- jazda samochodem (do 3,5 tony, z przewozem osób) – praca na stanowisku kierowcy
- badania na brucelozę – praca przy zwierzętach
Oczywiście lekarz może zalecić również inne dodatkowe badania wstępne do pracy. Jakie? To zależy również od wieku pacjenta, ogólnego stanu zdrowia czy charakteru pracy. W każdym razie im więcej czynników szkodliwych wskaże pracodawca, tym bardziej zaawansowane badania czekają pracownika.
